Nederland is in rep en roer vanwege de onthullingen van tv-analist Johan Derksen over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zo ook advocaat en columnist Jaap Baar. ‘Ik heb medelijden met mensen die nog steeds te maken hebben met de generatie van Derksen.’
De column die ik moest aanleveren had ik eigenlijk al af en ingestuurd – over een heel ander onderwerp dan waar u nu over leest. Op koningsdag ging het bij mij in de familie-app echter over het nieuws over de anekdote van Johan Derksen tijdens Vandaag Inside. Ik heb dat tv-programma nog nooit gezien; ik vind voetbal zelf het kijken al niet waard, laat staan het geklets erover en eromheen. Ik heb het fragment naar aanleiding van het nieuwsbericht teruggekeken.
Het fragment verbaasde en shockeerde mij ten zeerste. Derksen vertelt vrij luchtig een anekdote die minst genomen als seksueel grensoverschrijdend bestempeld kan worden. Een dag later poogde hij dat overigens te nuanceren. Het OM kondigde vrij snel aan een onderzoek in te stellen, hetgeen – zoals onder andere Job Knoester terecht opmerkte – op zijn minst opmerkelijk is. Enkel en alleen al vanwege het grote aantal relatief recente zedenzaken dat al te lang op de plank ligt.
Geen afkeuring
Los van de vraag of er een strafbaar feit aan te wijzen is in dezen, kan men zich afvragen of strafvervolging of een strafrechtelijk onderzoek in bredere zin bijdraagt aan de oplossing van het kennelijk, ook na de MeToo-affaire, nog bestaande probleem. Mijn verbazing lag namelijk niet zozeer in de door Derksen verhaalde anekdote – dat mensen dergelijk seksueel grensoverschrijdend gedrag vertonen, zal een advocaat in algemene zin niet snel verbazen -, maar in het feit dat er niemand in de studio zijn afkeuring liet blijken.
Dat er niemand uit het publiek ook maar op zijn minst wegliep. Dat er zelfs hardop om gelachen werd, en er nog een aantal grappen over volgden. Dat Derksen de volgende dag vooral zichzelf als slachtoffer zag; want kennelijk wilde hij slechts de tijdsgeest duiden en wordt hij nu daarvoor neergesabeld. Hij zei daarnaast dat het een verhaal was voor aan de stamtafel. Van der Gijp, die er grapjes over maakte, zei dat het eigenlijk een verhaal was voor tijdens een verjaardag en dat hij er daarom over grapte. Ik ben nu stiekem toch wel benieuwd naar het soort verjaardagen waar Van der Gijp naartoe gaat, maar dat terzijde.
Tweet Wierd Duk
Derksen vertelde verder dat de gebeurtenis gezien moest worden in ‘de tijdsgeest van de jaren zeventig’. Nog los van het feit dat ik (gelukkig) van mijn ouders, ooms en tantes nooit dit soort anekdotes hoor – en het dus de vraag is of dit daadwerkelijk de tijdsgeest was -, is die tijdsgeest blijkbaar in vijftig jaar niet dusdanig veranderd dat men dit collectief afkeurt. Er zijn nog immer mensen, voornamelijk mannen, die dus minstens menen dat dit grappig is of zelfs goed te praten valt.
Zoals journalist Wierd Duk, die in een tweet benadrukte dat een mens zich in de jaren zeventig en tachtig niet vrijer kon voelen. Hij uitte medelijden met de huidige ‘woke-generatie’. Toen iemand in een reactie vroeg of de vrouw uit de anekdote van Derksen zich ook zo vrij zou hebben gevoeld, reageerde hij: “Gezien dat ze stomdronken een vent mee naar huis nam wel.”.
Het stond er echt, maar inmiddels is de tweet verwijderd. In verdere reacties onder de betreffende tweet zegt Duk dat nergens staat dat hij hiermee bedoelt dat de vrouw in kwestie het gedrag van Derksen over zichzelf heeft afgeroepen, maar de implicatie is toch behoorlijk evident.
Blijven hangen in tijdsgeest
Ik ben als student vrij vaak dronken bij anderen in huis beland, maar zou toch niet durven zeggen dat ik daarmee vrijbrieven heb verleend voor allerhande handelingen met kaarsen. Daarbij ben ik een man, dus hoef ik daar ook een stuk minder bang voor te zijn. Deze vrijheid (en vrijheid in algemene zin) heb je als man nu eenmaal veel meer. Als je dat als man niet snapt – je kortom niet snapt dat een vrouw inderdaad vrij moet zijn om stomdronken met iemand naar huis te gaan, maar dat haar vrijheid een ander geen vrijbrief verschaft -, dan ben je gewoonweg af. Dan heb je het leven niet begrepen, dat heeft met woke zijn niets te maken.
Ik verwacht niet dat het onderzoek van het OM zal uitmonden in een vervolging van Derksen. Dit neemt niet weg dat bewijsbare zedenfeiten natuurlijk vervolgd moeten worden. Het strafrecht is echter tegelijkertijd reactief, dat kan pas worden ingezet als die feiten al zijn begaan. Nog beter zou uiteraard zijn als een deel van die feiten voorkomen kan worden. Daarvoor blijft gedragsverandering nodig, hetgeen dus ook inhoud dat we niet alleen het gedrag van figuren als Derksen moeten afkeuren, maar ook van degene die om dit soort anekdotes lachen, of de schuld deels bij het slachtoffer leggen. Dat is geen cancelculture, dat is geen wokeness, dat is common sense.
Waar Wierd Duk medelijden zegt te hebben met de huidige generatie, heb ik op mijn beurt medelijden met mensen die in de huidige tijdsgeest nog steeds te maken hebben met de generatie van Derksen en Duk, en andere mannen die in die ‘tijdsgeest’ zijn blijven hangen. En toch ook wel een beetje met deze mannen zelf, die kennelijk echt geloven dat hun seksuele vrijheid door de huidige tijdsgeest begrensd wordt.
Advocatie-columnist Jaap Baar is advocaat bij Kuyp Baar Advocaten.
