Wie publiek debat probeert te smoren met rechtszaak, moet garanties bieden

Staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming) heeft een wetsvoorstel ingediend om de Nederlandse regelgeving in lijn te brengen met de Europese anti-SLAPP-richtlijn. Zo moet een verweerder de zekerheid krijgen dat een eiser de proceskosten en een schadevergoeding kan betalen als blijkt dat een zaak een Strategic Lawsuit Against Public Participation is.

De Europese anti-SLAPP-richtlijn (2024/1069) verplicht lidstaten van de Europese Unie om mensen en organisaties die deelnemen aan het publieke debat beter te beschermen tegen grensoverschrijdende rechtszaken die worden aangespannen met als doel om hun het zwijgen op te leggen. De richtlijn omvat procedurele waarborgen en maatregelen tegen ongegronde vorderingen en onrechtmatige gerechtelijke procedures in burgerlijke zaken.

Lees ook: SLAPP-zaken treffen ook advocaten

Zekerheid voor schadevergoeding

Het Nederlandse burgerlijk (proces)recht voldoet al aan de meeste maatregelen uit deze richtlijn, zoals de mogelijkheid om een verzoek zo vroeg mogelijk in een procedure als niet-ontvankelijk af te wijzen. Met Het ingediende implementatiewetsvoorstel omvat de laatste wijzigingen die nodig zijn om aan de richtlijn te voldoen. Het wetsvoorstel maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat de verweerder de rechter kan vragen om een zekerheid van de eiser. Met die zekerheid kan de betaling van de proceskosten en schadevergoeding worden gewaarborgd in het geval de rechter oordeelt dat de procedure een SLAPP is.

Publieke debat is onmisbaar

Struycken: “De bijdrage van onder andere journalisten, mensenrechtenorganisaties en wetenschappers aan het publieke debat is onmisbaar in een sterke rechtsstaat. Deze bijdrage moet niet belemmerd worden door langdurige en kostbare rechtszaken. Deelnemers aan het publieke debat moeten zich daartegen kunnen verweren, anders dreigt het ernstige gevolg dat mensen het zwijgen wordt opgelegd via de rechtsgang. Met deze wetgeving vergroten we het bewustzijn van de mogelijkheden om op te treden tegen het monddood maken van deze stemmen in het publieke debat.”