Kersverse Advocatie-columnist én juridisch ondernemer Marijn Rooijmans las over een vereniging voor advocaten die zich willen inzetten voor het klimaat. ‘Mooie initiatieven. Ze zetten me aan het denken,’ schrijft hij.
Eerder lanceerde het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen al een soortgelijk initiatief: ‘Jurist doet wat’. Zijn dit soort initiatieven een teken dat we anders zijn gaan denken over de verantwoordelijkheid van bedrijven?
Wat hun rol is in relatie tot milieu en maatschappij? Vinden we het niet langer ‘oké’ om alles ondergeschikt te maken aan de aandeelhouderswaarde, en dat we daar als professionele adviseurs ook een verantwoordelijkheid in hebben?
Linkse hobby
Oké, er zijn ook tegengeluiden. Zo is er in de VS een tegenbeweging met als boodschap dat bedrijven zich alleen moeten focussen op winst maken. Zij vinden dat bestuurders met ESG-doelen hiermee in feite wanpresterenj. Ook bij ons laat de recente verkiezingsuitslag zien dat er hier veel mensen zijn die ESG-doelen maar een ‘linkse hobby’ vinden.
Toch denk ik dat dit achterhoedegevechten zijn. De geschiedenis leert dat de tijd de ultieme rechter is over wat als goed of fout wordt beschouwd. De ontwikkelingen op dat vlak gaan geleidelijk. Dat wat vandaag ‘oké’ is, is niet morgen ineens ‘fout’. Het beeld verschuift langzaam en altijd zijn er ook mensen die zich daartegen verzetten.
‘Fout’ hout
Neem de West-Indische Compagnie. In haar tijd een respectabel bedrijf. Er werd veel geld verdiend met de slavenhandel. Vonden we allemaal prima, tot we daar als maatschappij anders over gingen denken. En als je voorouders als juristen voor de WIC werkten, is dat nu niet meer iets dat je op verjaardagen trots vertelt, denk ik.
En zo zijn er meer. Zo vonden we het vroeger logisch dat bedrijven het tropische regenwoud in trokken om daar rücksichtslos de inheemse bevolking te verdrijven en alle bomen te kappen voor de handel. Als je nu over dat soort praktijken hoort, vinden we dat hier in het Westen allemaal verwerpelijk. Dat ‘foute’ hout mag je hier zelfs niet eens meer verhandelen.
Vorig jaar moest consultancyfirma McKinsey miljoenen aan schadevergoeding betalen vanwege hun advieswerk aan OxyContin-producent Purdue Pharma. Denk jij dat de partners die Purdue adviseerden, op dat moment dachten dat ze daarvoor later door de maatschappij een rekening gepresenteerd zouden krijgen?
Toekomstig moreel oordeel
Nou verwacht ik niet dat je als advocaat of jurist in Nederland snel tot schadevergoeding veroordeeld zal worden omdat je bedrijven hebt geadviseerd die we achteraf als ‘fout’ bestempelen, maar een toekomstig moreel oordeel over je werk lijkt me wel iets om rekening mee te houden.
Begrijp me niet verkeerd, ik wil hier niet de zendeling uithangen: bepaal alsjeblieft zelf voor welke cliënten je wilt werken. Maar als je wél de keuze hebt, dan is het misschien goed om bewust te zijn van het feit dat advieswerk dat wij als beroepsgroep op dit moment wellicht prima vinden, straks heel anders gezien kan worden.
Sta je voor toekomstige generaties nog aan de goede kant van de geschiedenis als je nu als jurist of advocaat werkt voor ‘foute’ bedrijven? Voor bedrijven die het milieu schaden en hulpbronnen exploiteren? Die mensenrechten in het gedrang brengen of met slimme constructies voorkomen dat ze op een faire manier belasting betalen?
Wat denk jij?
